Bộ Y tế xây dựng phương án ứng phó khi bệnh đậu mùa khỉ xâm nhập

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế. (Ảnh: Đinh Hằng/TTXVN)

Chiều 1/8, Bộ Y tế tổ chức tập huấn toàn quốc theo hình thức trực tuyến, hướng dẫn các cơ sở y tế về chẩn đoán, điều trị bệnh đậu mùa khỉ.

Buổi tập huấn được tổ chức trong bối cảnh số ca mắc đậu mùa khỉ tăng mạnh trên toàn thế giới với hơn 22.000 ca. Trong đó, 7 quốc gia và vùng lãnh thổ ở khu vực Tây Thái Bình Dương như Nhật Bản, Australia, Hàn Quốc, Singapore… đã ghi nhận 62 ca bệnh.

Chuẩn bị tâm thế ứng phó với dịch là cần thiết

Phát biểu tại buổi tập huấn, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh mặc dù Việt Nam chưa phát hiện trường hợp nào xâm nhập. Tuy nhiên, trước tình hình dịch lây lan ở nhiều quốc gia, “nguy cơ bệnh xâm nhập vào Việt Nam chỉ là ngày một ngày hai, vì thế việc chuẩn bị tâm thế ứng phó là cần thiết.”

Thứ trưởng Bộ Y tế yêu cầu các cơ sở y tế chủ động chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho công tác phòng, chống dịch, bao gồm phát hiện sớm dựa trên lâm sàng, tìm nguồn cung cấp xét nghiệm chẩn đoán để chủ động phát hiện sớm ca bệnh xâm nhập để cách ly và điều trị kịp thời; tiếp tục tổ chức tập huấn đến các cơ sở khám, chữa bệnh, từ bệnh viện các tuyến và trạm y tế cấp xã để sớm phát hiện ca bệnh.

Đồng thời truyền thông để người dân biết các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh để kịp thời đến cơ sở khám, chữa bệnh để thăm khám, cách ly, điều trị. Cùng với đó, các đơn vị chuyên môn tổ chức phân tuyến điều trị phù hợp để thu dung, điều trị người bệnh; tiếp tục xây dựng hướng dẫn chi tiết về phòng và kiểm soát lây nhiễm đậu mùa khỉ để các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có căn cứ triển khai cụ thể công tác phòng lây nhiễm dịch đậu mùa khỉ tại các cơ sở khám, chữa bệnh, bảo đảm công tác cách ly và điều trị hiệu quả, phòng lây nhiễm cho nhân viên y tế; chủ động tìm nguồn vaccine, thuốc, vật tư, thiết bị, sinh phẩm cho chẩn đoán và điều trị...

Đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nhận định số ca bệnh đậu mùa khỉ trên thế giới có xu hướng gia tăng, tuy nhiên hiện tại nguy cơ dịch đậu mùa khỉ trên toàn thế giới ở mức trung bình. Theo đó, khu vực châu Âu ở mức cao, riêng khu vực Tây Thái Bình Dương gồm cả Việt Nam chỉ ở mức nguy cơ thấp đến trung bình. Đánh giá này dựa trên 3 tiêu chí: độ nặng của bệnh, nguy cơ bệnh xâm nhập và nguy cơ lây truyền trong khu vực.

Cũng theo WHO, hiện không có thuốc kháng virus nào có hiệu quả đã được chứng minh cho bệnh nhân đậu mùa khỉ, việc điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng, theo dõi và điều trị tổn thương.

Cơ sở y tế sẽ là nơi giám sát, phát hiện ca bệnh đầu tiên

Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) Nguyễn Lương Tâm, cho biết hiện Bộ Y tế đang xây dựng hướng dẫn giám sát ca bệnh đậu mùa khỉ ở Việt Nam; đồng thời kích hoạt lại hệ thống kiểm dịch cửa khẩu. Như vậy, những hành khách đi từ quốc gia có dịch nhập cảnh vào Việt Nam sẽ được đo thân nhiệt và các biện pháp giám sát, kịp thời phát hiện các ca nghi nhiễm, cách ly, lấy mẫu, xét nghiệm chẩn đoán.

Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng cho biết thêm: “Vừa rồi, Thành phố Hồ Chí Minh có văn bản xin phép Bộ Y tế thực hiện khai báo ở cảng hàng không. Tuy nhiên, do WHO đánh giá mức độ dịch toàn cầu đang ở mức trung bình, còn ở Việt Nam ở mức thấp đến trung bình, do đó, việc khai báo y tế tại các sân bay có thể gây ách tắc.”

Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng cũng cho biết đã hội ý, xin ý kiến Hội đồng khoa học để xem xét việc triển khai khai báo y tế.

Cùng quan điểm về vấn đề này, Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Văn Kính, Phó Chủ tịch thường trực Tổng hội Y học Việt Nam cho biết đến nay, Việt Nam chưa phát hiện được ca đậu mùa khỉ nào. "Cơ sở y tế sẽ là nơi giám sát, phát hiện ca bệnh đầu tiên, chứ không phải là ở sân bay. Những ca đầu tiên sẽ đưa vào cách ly tại cơ sở y tế."

Phó Chủ tịch Thường trực Tổng hội Y học Việt Nam cũng lưu ý có 2 nhóm người nguy cơ mắc bệnh cao nhất là người trực tiếp chăm sóc người bệnh và nhân viên phòng xét nghiệm làm việc với các mẫu bệnh phẩm được gửi đến để chẩn đoán đậu mùa khỉ.

Việc xét nghiệm hiện chỉ có phương pháp Realtime RT-PCR. Tuy nhiên, Việt Nam đang chờ WHO gửi “mồi” trong thời gian tới, do Việt Nam chưa làm ra được “mồi.”

Trước mắt, chúng ta tiến hành giám sát, theo dõi lâm sàng. Theo đó, khi chẩn đoán cần phân biệt trên lâm sàng về nốt ban phỏng giữa đậu mùa khỉ với các bệnh lý khác như tay chân miệng, đậu mùa, herpes lan tỏa, kết hợp với yếu tố dịch tễ để nhận định ca bệnh,  Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Văn Kính cho biết.

Sẵn sàng các phương án chống dịch

Tại cuộc họp, Tiến sỹ Nguyễn Trọng Khoa Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho hay để chủ động ứng phó, chẩn đoán điều trị bệnh đậu mùa khỉ, Bộ Y tế xây dựng kế hoạch ứng phó với các tình huống dịch.

Theo đó ở tình huống 1 là chưa có trường hợp bệnh xâm nhập vào Việt Nam các bệnh viện kiện toàn Ban chỉ đạo, xây dựng kế hoạch phòng, chống dịch theo các giai đoạn của dịch. Đồng thời chuẩn bị cơ sở vật chất, khu vực cách ly, trang thiết bị, nhân lực, thuốc, vật tư, hóa chất, phương tiện cho phòng, chống dịch.

Các bệnh viện xây dựng quy trình nội bộ tiếp đón, cách ly và điều trị người bệnh đậu mùa khỉ; thành lập đội chống dịch cơ động hỗ trợ cho tuyến dưới; tổ chức diễn tập phòng, chống dịch, điều trị các ca bệnh theo phân tuyến, thực hiện phương án điều trị tại chỗ theo chỉ đạo.

Ở tình huống 2, khi có các trường hợp bệnh đậu mùa khỉ xâm nhập vào Việt Nam, các cơ sở y tế tổ chức khu điều trị cách ly riêng cho ca bệnh đậu mùa khỉ; cập nhật quy trình nội bộ tiếp đón, cách ly và điều trị người bệnh đậu mùa khỉ phù hợp với thực tế tại cơ sở.

Các cơ sở y tế rà soát lại cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện, vật tư, hóa chất, nhân lực sẵn sàng ứng phó với dịch lan rộng; tổ chức tập huấn bổ sung cho nhân viên y tế: công tác điều trị, chống nhiễm khuẩn và kiểm soát lây nhiễm.

Ở tình huống 3, khi dịch lây lan ra cộng đồng, các cơ sở mở rộng khu vực cách ly điều trị, tính toán phương án tự cách ly điều trị tại nhà; đồng thời huy động các khoa lâm sàng và các bộ phận hỗ trợ tham gia; sẵn sàng cử đội cấp cứu lưu động và hỗ trợ tuyến dưới, bệnh viện khác khi cần thiết.

Các cơ sở y tế phân loại người bệnh theo mức độ nặng nhẹ để điều trị tại các tuyến phù hợp; hạn chế di chuyển người bệnh; thường xuyên đánh giá, rút kinh nghiệm trong công tác điều trị, chống nhiễm khuẩn và kiểm soát lây nhiễm, giám sát.